Zaciągnął kredyt, pożyczył pieniądze i… przepisał wszystko na krewnych, aby uniknąć odpowiedzialności! Takie sytuacje nie są odosobnione! Co jeśli dłużnik nie ma majątku? Wbrew powszechnej opinii wierzyciele mają wyjście – jest nim skarga pauliańska.
Co, jeśli dłużnik nie ma majątku? Jest ratunek
Czy faktycznie, w której dłużnik nie ma majątku jako wierzyciele jesteśmy bezradni? Otóż nie! W naszym prawie istnieje tak zwana „skarga pauliańska”.
Pamiętajcie, aby nie pomylić skargi pauliańskiej z paulińską. Ta druga istnieje, ale tylko w prawie kanonicznym. Taka mała dygresja!
Skarga pauliańska — actio Pauliana to określenie wybranych artykułów Kodeksu Cywilnego. Konkretnie działu X i przepisów od 527 do 534, który mówi ochronie wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika.
A jak to wytłumaczyć z języka prawniczego na polski? Spróbuję i w tym celu posłużę się fikcyjnymi postaciami i ich fikcyjną historią. Zbieżność imion i sytuacji jest zupełnie przypadkowa.
Oferty z wszystkich portali nieruchomości w jednym miejscu! Znajdź wymarzony dom, mieszkanie, działkę czy biuro w kilka sekund!
Sprawdź Erevie – polską aplikację, która zmienia rynek nieruchomości!
Wejdź na Erevie.pl!
Aplikacja w sklepie Google Play – >TUTAJ<
Aplikacja w App Store (dla użytkowników Apple) – >TUTAJ<
Co, jeśli dłużnik nie ma majątku? Przykład ochrony pauliańskiej
Najpierw w skrócie wytłumaczę, o co w tym chodzi.
Otóż bywają dłużnicy, którzy nie mają zamiaru oddawać nikomu pieniędzy i robią wszystko, aby zablokować działania tym, którzy próbują odzyskać swoją własność. Na przykład przepisują wszystko na krewnych i komornik nie bardzo ma co licytować.
Niemal zawsze w pierwszej kolejności fikcyjnie zbywane są nieruchomości. Prezentują one wysoką wartość (która z biegiem lat często rośnie), a więc utrata takiego aktywa jest bardzo bolesna.
Celowe przepisywanie nieruchomości przez dłużników to proceder bardzo medialny i dobrze znany, ale… można z nim walczyć.
I tutaj z pomocą przychodzi omawiana skarga pauliańska. Jej cele stanowi uchylenie działań dokonanych przez dłużnika, jeśli została ona dokonana w celu oszukania wierzycieli lub utrudnienia zaspokojenia ich roszczeń.
Co, jeśli dłużnik nie ma majątku? Przykład z życia wzięty
Czas na naszą historię. Trójka jej bohaterów to:
Mieczysław — osoba, która zgodziła się pożyczyć pewną kwotę Robertowi na rozwój firmy
Robert to z kolei przedsiębiorca budowlany.
Trzeci aktor to Mariusz — syn Roberta.
A więc załóżmy, że Robert pożyczył pieniądze od Mieczysława. Spisali nawet umowę. Robertowi jednak nie dokończył kilku inwestycji, nie otrzymał za nie wynagrodzenia i zbankrutował.
Jednocześnie nie uregulował swoich długów. Kiedy nadszedł umowy czas zwrotu pożyczki, Robert powiedział wprost, że teraz nie zapłaci. Kiedy, czas dany na „odbicie się” minął, Mieczysław dalej nie widział szans na odzyskanie swojej wierzytelności.
Skierował sprawę do sądu, a ten wydał nakaz zapłaty. Robert ratując się przed windykacją, przekazał w formie darowizny swoje mieszkanie synowi Mariuszowi.
Podobne fikcyjne wyzbywanie się prawa własności to wcale nie rzadkość.
Co, jeśli dłużnik nie ma majątku? Polska codzienność
Chyba każdy słyszał o celebrytach czy politykach korzystających z tej furtki. I potem mamy takie osoby publiczne w luksusowych samochodach, noszące zegarki za kilkaset tysięcy. Oficjalnie nie mają jednak nic na siebie.
Jako wierzyciele, nie jesteśmy jednak bezradni. W powyżej opisanej sytuacji Mieczysław, któremu Robert jest winny pieniądze, może skorzystać z instytucji skargi pauliańskiej i wystąpić do sądu o uznanie przekazania mieszkania przez Roberta na rzecz jego syna Mariusza darowizną za bezskuteczną.
Jeśli Mieczysław otrzyma ochronę pauliańską, to przedmiotem egzekucji będzie przepisana na syna nieruchomość krewnego.
Co ciekawe — umowa darowizny dalej utrzyma moc prawną. Komornik zlicytuje mieszkanie, zwróci Mieczysławowi co jego, a reszta pieniędzy trafi ponownie do Mariusza.
Skarga pauliańska – przesłanki
Do wniesienia skargi pauliańskiej muszą być jednak zachowane pewne przesłanki.
Po pierwsze — tylko faktyczni wierzyciele mogą ją wnieść. Wierzytelność musi też być pieniężna.
Po drugie — trzeba ją złożyć w ciągu pięciu lat od dnia dokonania przez dłużnika czynu, który docelowo ma utrudnić odzyskanie długu. Gdyby Mieczysław czekał zbyt długo, straciłby pieniądze.
Po trzecie — wierzyciel musi wskazać, o jaką konkretnie transakcję lub czynność chodzi i udowodnić, że na jej skutek ponosi szkodę lub ryzyko, że dłużnik nie ureguluje roszczeń.
Po czwarte — trzeba też udowodnić, że była ona nieuczciwa i przeprowadzona w złej wierze.
Instytucja „actio Pauliana” jest dość rozbudowana. Nie będę omawiał każdego z przepisów osobno, gdyż nie jestem prawnikiem, ale postaram się Wam opowiedzieć o meandrach, które mają znaczenie również w przypadku nieruchomości.
Bo umówmy się — właśnie nieruchomości dłużnicy pozbywają się najszybciej, bo są najcenniejsze.
Jeśli jednak w takiej sytuacji dom, mieszkanie czy działka zostaną przekazane bliskim krewnym lub powiązanym biznesowo przedsiębiorstwom automatycznie powstaje domniemanie, że obdarowani mają świadomość, iż ich korzyść majątkowa wiąże się z krzywdą wierzyciela. Tak też było w opisanej historii. Przekazanie mieszkania przez Roberta Mariuszowi to celowe działanie, aby Mieczysław nie mógł odzyskać swoich pieniędzy.
Mieczysław mógłby wnioskować o uznanie takich działań za bezskuteczne, nawet jeśli przyjmujący darowizną mieszkanie od ojca syn Robert jakimś cudem nie wiedziałby, że pomaga w oszustwie.
Skarga pauliańska & Kodeks Cywilny
Przepisy Kodeksu Cywilnego dają wierzycielom szerokie możliwości, bo co mogą nawet wnieść skargę na osobę, która poręczyła za dłużnika! I to jeszcze nie koniec opcji.
Tutaj bardzo ważna kwestia — żądanie uznania sprzedaży lub darowizny za bezskuteczne należy kierować wobec osoby trzeciej, która odniosła korzyści, czyli nabyła lub otrzymała dane dobro od dłużnika.
To właśnie ta osoba tudzież przedsiębiorstwo powinno znaleźć się w treści pozwu. Mieczysław powinien zatem złożyć skargę na Mariusza.
A co jeśli Mariusz sprzedałby dalej mieszkanie, które otrzymał? Czy pozbyłby się problemu? Nie! Bo wówczas Mieczysław mógłby nadal dochodzić swoich roszczeń.
Pamiętajmy jednak, że przesłanki do sięgnięcia po ten skargę pauliańską muszą być konkretne.
Co, jeśli dłużnik nie ma majątku? Konkretne przesłanki
Pokrzywdzenie wierzyciela to sytuacja, w której istnieje realne zagrożenie, że nie odzyska on swojej należności. Gdyby Robert tylko chwilowo nie miał pieniędzy, Mieczysław nie miałby powodu, aby od razu iść do sądu.
Jaki morał płynie z tej historii? Oszustwo, podobnie jak kłamstwo często ma krótkie nogi. Jeśli kiedykolwiek ktoś z Waszego otoczenia zechce coś na Was przepisać, aby uniknąć odpowiedzialności przed komornikiem, to lepiej w to nie wchodźcie, bo wierzyciele mogą wytoczyć sprawę również i Wam. A to nic przyjemnego.
Uważaj przy nieruchomościach!
Byliście kiedyś na akcie notarialnym? Notariusz odczytuje oświadczenie sprzedającego, iż w związku z tą transakcją nie stanie się on niewypłacalnym dłużnikiem i że zbycie lokalu nie naruszy praw osób trzecich?
Dotyczy to właśnie między innymi skargi pauliańskiej. Pamiętajcie jednak, że jeśli kupujecie nieruchomość poniżej wartości rynkowej to mimo że nie jesteście rodziną dłużnika i nie dostaliście tej nieruchomości w spadku, to również możecie „nadziać się” na skargę pauliańską.
Zgodnie z orzeczeniami sądów, to właśnie ta różnica w porównaniu do wartości rynkowej musi powodować niewypłacalność.
Zacytuję uzasadnienie:
„Nie następuje pokrzywdzenie wierzyciela w sytuacji, gdy zbycie rzeczy nastąpiło poniżej ceny rynkowej, a w wypadku zbycia po cenie rynkowej wierzyciel także nie uzyskałby zaspokojenia.”
Oczywiście na skargę pauliańską można się też nadziać, gdy kupujemy nieruchomość z pominięciem wierzyciela, mając o tym wiedzę.
Tyle na dziś. Jeśli interesują Was inne zagadnienia prawne z zakresu nieruchomości, dajcie znać w komentarzach. Postaram się je przybliżyć na łamach Akademii Nieruchomości.
Przeczytaj też: Dom we Włoszech za 1 euro? Tych haczyków się nie spodziewasz…
